Oudjes zijn o zo schattig
Ouderen zijn geen kinderen, betuttel hen niet.
Ouderen zijn geen kinderen, betuttel hen niet
Er een grens tussen ‘zorgen voor’ en ‘betuttelen’. Betuttelen of het kinderlijk maken van ouderen is schadelijk voor de eigenwaarde van het individu.
Het is een vorm van ‘over de grens van de ander heengaan’, een stuk regie over het leven van de ander overnemen.
Het is een paternalistische behandeling die de mogelijkheid van de persoon ontneemt om zelf keuzes te maken, eigen behoeften in te vullen of verantwoordelijkheid op te nemen.
Infantilisering en ‘elderspeak’
Infantilisering -het betuttelen of kinderlijk maken- kan verschillende vormen aannemen. ‘Elderspeak' is een veelvoorkomende verbale vorm van betutteling waarmee ouderen geconfronteerd worden.
Elderspeak betreft het trager en luider spreken, in verhoogde toonhoogte spreken, overdreven liefkozing en intonatie gebruiken, in korte zinnen praten, vereenvoudigde grammatica en woordenschat gebruiken; verkleinwoorden gebruiken.
Het is een spreekstijl die jongere volwassenen gebruiken in contact met oudere volwassenen. Daarbij wordt er vaak gesproken vanuit het collectieve ‘wij’-perspectief in het bijstaan van de oudere persoon in hun noden. (vb. Gaan we eens plassen?).
"Zowel de verbale als non-verbale vormen van betutteling zijn wijd verspreid en zien we niet alleen terug in een zorgcontext binnen het woonzorgcentrum, maar in een brede maatschappelijke context."
Karen Louwet, ouderenpsychologe
Communicatie is cruciaal
“Goedemorgen Mariake. We gaan een badje nemen, hè.” of “Goedemorgen Maria. Heb je zin om in bad te gaan?” maakt een cruciaal verschil. Tegen ouderen spreken alsof ze kinderen zijn, kan een schadelijk effect hebben op hun gezondheid en eigenwaarde. Zelfs in die mate dat de levensduur erdoor verminderd wordt, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek.
Het onderzoek bestudeerde 660 mensen ouder dan 50 jaar. Daaruit bleek dat een kinderlijke behandeling bij ouderen stress kan veroorzaken en zo hun gezondheid negatief beïnvloedt. Hoewel zij enkel hun job proberen te doen richten de mensen in de gezondheidszorg, soms met de beste bedoelingen, veel schade aan. Dat gaat niet alleen om het verzorgende personeel dat in “wij”-vorm of met verkleinwoorden spreekt. Oudere patiënten ergeren zich met goede reden aan dokters die eerder hun kinderen dan de patiënt aanspreken of informatie geven. Deze vorm van infantilisering gaat er immers vanuit dat de oudere persoon niet in staat is om de dokter of hun eigen medische situatie voldoende te verstaan. Ook thuis worden mensen wanneer ze ouder worden vaker aangesproken of behandeld alsof ze niet mee zijn met simpele dingen.
De wijze waarop er gecommuniceerd wordt en vanuit welke invalshoek dit gebeurt heeft een reële weerslag. Professor Becca Levy, vooraanstaand onderzoeker op het gebied van sociale gerontologie en psychologie van veroudering, zegt: "Deze kleine beledigingen kunnen leiden tot een negatief beeld van ouder worden. Senioren die hier negatief over denken, hebben een slechtere gezondheid en sterven eerder dan positieve senioren. De manier waarop je een oudere behandelt, heeft dus een groter effect op hun gezondheid dan regelmatig bewegen of niet roken."
Onderschat de bekwaamheid en zelfstandigheid van ouderen niet
Door kinderlijk tegen ouderen te praten, geef je hen de indruk dat zij onbekwaam zijn. Verkleinwoorden of liefkozingen die geen communicatieve meerwaarde hebben, worden als betuttelend ervaren. Dat geldt evenzeer voor luider spreken.
Bij een 80-jarige die hardhorig is, is dat uiteraard gepast. Aanpassingen in taalgebruik aan de noden van de persoon die voor je staat is dus niet slecht an sich. Wanneer we echter in contact met ouderen steeds luid spreken, ervan uitgaand dat alle ouderen slecht horen, is dit erg beledigend.
Een aangepaste communicatiestijl is bij de meeste ouderen niet nodig. Elke persoon is verschillend, dé oudere bestaat niet. Door oudere personen op éénzelfde, ongepaste en kinderlijke manier aan te bespreken wordt er aan hun individuele kunnen teniet gedaan.
"Of communicatie als betuttelend ervaren wordt of niet, hangt af van hoe we de ontvanger aanspreken."
Enkele nuttige tips
- Wees je ervan bewust hoe je naar de andere kijkt, vermijd hierbij stereotype gedachten.
- Vraag hoe de persoon in kwestie graag aangesproken wil worden.
- Vermijd overdreven liefkozing, tenzij dit iemands specifieke keuze/wens is.
- Ga ervan uit dat je je communicatie niet hoeft aan te passen (luider of trager spreken, herhalen) tenzij het tegendeel duidelijk gemaakt / gevraagd wordt.
- Mijd het gebruik van verkleinwoorden.
- Let erop niet op een hoge toon te spreken.
- Vermijd voornaamwoorden zoals ‘we’, dit impliceert dat een oudere niet zelfstandig zou kunnen handelen.
- Bied keuzevrijheid, handel vanuit persoonsgerichte zorg waarbij respect en autonomie van de oudere centraal staan.
Bron: https://wingerd.info/elderspeak-niet-zo-onschuldig-als-het-lijkt/
