ALLE Ouderen zijn ZORGBEHOEVEND
De feiten spreken dit tegen. Slechts een minderheid heeft langdurige zorg nodig.
Dit is een denkfout
We denken verkeerdelijk dat ouderen mensen zijn die zichzelf niet kunnen beredderen.
Het klopt dat sommige senioren zorgafhankelijk zijn maar hun aantal ligt veel lager dan je zou denken.
Een blik op vergrijzing en zorg, vandaag en morgen
In 2018 waren in België meer dan twee miljoen mensen 65 jaar of ouder, wat overeenkomt met 19% van de bevolking. Volgens het Federaal Planbureau zal dit percentage toenemen tot 21% in 2025 en 26% in 2050.
Doordat de levensverwachting en het aantal ouderen toeneemt, is er een grotere vraag naar langdurige zorg, hetzij thuis, hetzij in een woonzorgcentrum (WZC) of een rust- en verzorgingstehuis (RVT).
Zorgbehoeften in cijfers
Ondanks de meest courante beelden in het nieuws woont slechts een minderheid van ouderen in een woonzorgcentrum. In 2020 ging het om amper 8,1% van het totale aantal 65-plussers. Van de mensen met een leeftijd tussen 65 en 74 lag dit zelfs maar op 1%. Op hogere leeftijd zijn er natuurlijk hogere percentages te vinden, maar ook die liggen vaak lager dan vaak wordt gedacht.
Noodzakelijke nuanceringen
Van 85-plussers woont gemiddeld 20% in een woonzorgcentrum. Er is een belangrijk verschil naargelang de sexe. Zo gaat het om 26% van de vrouwen ouder dan 85 maar slechts 14% van de mannen met eenzelfde leeftijd.
De gemiddelde leeftijd van iemand die in een woonworgcentrum woont is 87. Neem hierbij dat de leeftijdsverwachting in België gemiddeld ligt op 82 jaar dan begrijp je meteen dat veel mensen nooit naar een woonzorgcentrum verhuizen. Het gaat om een minderheid van de oudere bevolking.
De mensen die wonen in een woonzorgcentrum zijn doorgaans de alleroudsten en diegenen die het meeste extra zorg nodig hebben. Slechts 18% van personen die wonen in een woonzorgcentrum hebben weinig tot geen extra zorg nodig. Van de ouderen die niet verblijven in een woonzorgcentrum ontvangt echter slechts 5,4% thuiszorg door een verpleegkundige.
"Kortom, alle ouderen vereenzelvigen met het profiel van iemand die in een woonzorgcentrum woont stemt dus niet overeen met de werkelijkheid."
Dè oudere bestaat niet
Dè oudere bestaat niet. Elk individu volgt een ander traject, heeft andere noden en andere wensen. Ouderen worden echter vaak over dezelfde kam geschoren. Zo leeft er het beeld van “de oudere” als een uitgebluste, zorgafhankelijke mens die zijn of haar dag doorbrengt in de zetel. Quod non.
Natuurlijk is het zo dat mensen op hun op oude dag vaker last krijgen van kleine en grote kwalen. Soms hebben ze hulp nodig, tijdelijk of permanent, daar is niets mis mee. Toch wordt de zorgbehoevendheid van ouderen onnodig uitvergroot en zelfs gestigmatiseerd.
"Heel wat senioren hebben geen langdurige of zware zorg nodig. Het merendeel woont zelfstandig en is in hoge mate of volledig zelfredzaam."
Berichtgeving en beeldvorming
De media spelen een belangrijke rol in hoe we de wereld zien. Als we kijken naar de berichtgeving rond ouderen, valt het op dat zij vaak als slachtoffer in beeld komen. Dit heeft een weerslag op hoe we denken over mensen op leeftijd. Steeds weer zijn ouderen in het nieuws de gedupeerden en diegenen voor wie de maatschappij extra financiële of emotionele inspanningen moet leveren.
Weerbaarder dan je denkt
Zo ook tijdens de coronacrisis. Non-stop werd er bericht over de penibele situaties in de woonzorgcentra. Ouderen waren ofwel ondergeschikte slachtoffers die moesten worden beschermd (of ze dat nu zelf wilden of niet), ofwel die vervelende groep mensen waarvoor iedereen opofferingen moest maken.
Vanuit de overheid werden heel wat beschermende maatregelen opgelegd. Wat de bewoners zelf verlangden, daar werd weinig naar gevraagd en de ouderen die thuiswonen bleven maar weinig zichtbaar.
Er werd in de berichten enkel nog over ouderen gesproken als zware zorgbehoevenden, opgesloten in de woonzorgcentra. Toch is er in de nood aan extra zorg een wereld van verschil te vinden tussen individuen.
"Er rust een sociaal stigma op het krijgen van zorg: hulpbehoevende ouderen krijgen al snel de stempel niet zelfredzaam te zijn, met als gevolg dat men hen gaat betuttelen. Door ouderen af te schilderen als zorgafhankelijke slachtoffers en ze bijkomend af te schrijven, missen we heel wat menselijk potentieel."
Zorg krijgen en zorg dragen
Het is niet omdat je hulp kan gebruiken bij de schoonmaak, boodschappen of het krijgen van een spuitje dat je zelf niets meer kan. Hoewel de afgelopen jaren ruim 50 000 70-plussers als flexijobbers aan het werk zijn gegaan, zien we ook dat mensen worden weggestuurd omdat ze te oud bevonden worden om hun job - betaald of als vrijwilliger - uit te voeren.
Een erg spijtige zaak aangezien zij, vaak onbetaald, een waardevolle bijdrage leveren aan anderen en de maatschappij. Denk maar aan het vrijwilligerswerk dat ze doen, hun actieve deelname aan verenigingen, de mantelzorg en de opvang voor de kinderen. Lees hierover meer onder de denkfout “ouderen zijn alleen maar een kost”.
Bronnen:
https://www.zorgneticuro.be/artikel/ouderenzorg/woonzorgcentra-mogen-best-wat-trotser-zijn
https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/zorg/zorg-en-ondersteuning-voor-ouderen
https://gerontijdschrift.nl/artikelen/hoe-leeftijd-een-bron-van-discriminatie-vormt/
https://www.knack.be/nieuws/niemand-voor-middagopvang-stuur-al-die-75-plussers-dan-niet-weg/
https://www.vlaamse-ouderenraad.be/onderzoek/welzijn-gezondheid-en-zorg/levensverwachting-vlaanderen
