- May 16th, 2022
- Category:
Opinie - Het belang van beeldvorming
Om de wereld rondom ons voldoende snel te kunnen begrijpen, maken we gebruik van hokjes denken. Deze hokjes beïnvloeden hoe we kijken naar en denken over anderen en onszelf. Die kaders beperken ons beeld op de realiteit. De gevolgen die daaruit voortkomen kunnen uitermate negatief zijn. Daarom is het belangrijk dat we voldoende bewust worden van onze eigen denkwijze, deze aftoetsen en bijstellen waar nodig is.
Het belang van beeldvorming
Om de wereld rondom ons voldoende snel te kunnen begrijpen, maken we gebruik van hokjes denken. Deze hokjes beïnvloeden hoe we kijken naar en denken over anderen en onszelf. Die kaders beperken ons beeld op de realiteit. De gevolgen die daaruit voortkomen kunnen uitermate negatief zijn. Daarom is het belangrijk dat we voldoende bewust worden van onze eigen denkwijze, deze aftoetsen en bijstellen waar nodig is.
Hokjesdenken
De wereld is een complex kluwen met een overmaat aan indrukken. Om deze informatie vlotter te kunnen verwerken, reduceren we de werkelijkheid in ons hoofd tot een meer simpel en bevattelijk kader met eenvoudige categorieën. Dit is geen individuele klus. De reducties die we maken, samen met die categorieën, worden van kleins af aan bijgebracht. Dit betekent dat wanneer er wordt gedacht aan ouderen en ouder worden, we als samenleving allemaal bepaalde ideeën delen. Maar reducties kunnen nooit de complexiteit van de volledige werkelijkheid omvatten, waardoor we vervallen in stereotypen.Deze beïnvloeden op hun beurt het beeld dat we hebben over ouderen. Ze bepalen mee de rollen die we voor ouderen wegleggen in onze maatschappij. Onderzoek toont aan dat negatieve weergaves een schadelijke invloed hebben op het zelfbeeld en de algemene gezondheid van ouderen.
Eén op twee mensen hebben negatieve stereotypen of vooroordelen over ouderen of nemen een discriminerende houding aan ten opzichte van ouderen volgens het WHO-rapport over ageisme. De beeldvorming van ouderen is dringend aan verandering toe.
Ageisme, een sluipend gif
Ageisme is de verzamelnaam voor negatieve stereotypen, vooroordelen en leeftijdsdiscriminatie. Leeftijdsdiscriminatie valt dus niet volledig samen met deze term, maar is er een component van. Leeftijd staat centraal: de negatieve stereotypen en vooroordelen worden gevormd op basis van iemands leeftijd. Leeftijdsdiscriminatie is, zoals het woord zelf al duidelijk maakt, discriminatie op basis van leeftijd. Eigenlijk zouden we ‘ageisme’ leeftijd-isme kunnen noemen. Ook jongeren zijn hiervan soms het slachtoffer.
De negatieve gedachtes en beelden die leven rond verouderen en ouderen, zorgt ervoor dat mensen zich zo lang mogelijk proberen te distantiëren van “oud zijn”. Het woord draagt immers een resem negatieve connotaties: zorgafhankelijkheid, achteruitgang, ziekte, sociale isolatie, rimpels… Door zich hiervan te distantiëren, geeft men eigenlijk aan dat tot deze groep behoren als iets negatief beschouwd wordt. Mensen nemen afstand van de eigenlijke leeftijdsgroep waartoe ze behoren. Daardoor dragen zelf ouderen de gedachte uit dat oud zijn een onwenselijk label is.
Het beschouwen van oud als out heeft schadelijke gevolgen. Wanneer men negatieve beelden rond ouderen en ouder worden geïnternaliseerd heeft, neemt men bepaalde negatieve denkpatronen over. Ook dit heeft schadelijke gevolgen. Zoals zeggen of denken dat het digitale niets meer voor hen is terwijl dit voor ouderen, zowel met als zonder een beperkte mobiliteit, enorme mogelijkheden biedt. Of zichzelf terugtrekken uit de samenleving gelovend dat hun rol is uitgespeeld. “Een oude hond kan je geen nieuwe trucjes leren” klinkt het vaak.
Beeldvorming heeft een weerslag op het mentale welbevinden van de leeftijdsgroep. Het effect op persoonlijk niveau mag niet onderschat worden: een vertraagd herstel, een versnelling van cognitieve aftakeling en een negatieve impact op hartziekten en diabetes zijn maar enkele van de vele mogelijke gevolgen op de mentale en fysieke gezondheid van ouderen.Zelf een korte blootstelling aan negatieve beeldvorming in de media kan een klein maar schadelijk effect hebben op de mentale prestaties van ouderen. Daarom is het zo belangrijk dat er een positief, doch realistisch beeld over verouderen wordt gevormd. Voor andere generaties maar ook voor de ouderen zelf.
Bewustwording
Het benoemen en erkennen van ageisme is een krachtig instrument om het mee te ontwapenen. Mede doordat mensen zich niet altijd bewust zijn van hun eigen - al dan niet geïnternaliseerd - ageisme. Om die redenen voeren we onze denkFOUD campagne. Bewustwording is een eerste stap richting wezenlijke verandering. Het begint bij jou en mij.
