Ageisme op de arbeidsmarkt

In juli 2023 kondigde de federale regering enkele hervormingen aan om de pensioenen financieel haalbaar te houden. Een van de maatregelen is een pensioenbonus. Wie niet op vervroegd pensioen gaat, zal hiervoor een extra uitkering ontvangen. Premier De Croo stelde op de persconferentie dat we “de competenties van de ouderen werknemers […] echt nodig [hebben] in ons land”[1]. Helaas lijkt de arbeidsmarkt hier zelf nog steeds niet van overtuigd, zo blijkt nogmaals uit een getuigenis die zondag 6 augustus 2023 op de website van De Morgen verscheen.

Luc Corremans was bijna 56 toen zijn functie geschrapt werd na een overname. Op 5 maanden tijd verzond hij 110 sollicitaties. Minder dan 20% van die sollicitaties leidde tot een eerste gesprek, sterker nog, meer dan de helft bleef gewoon onbeantwoord. Hij gaf niet op en na 6 maanden vond hij toch een nieuwe job, weliswaar op 140 kilometer van huis. Ondanks de krapte op de arbeidsmarkt, komt leeftijdsdiscriminatie nog vaak voor en blijven veel oudere werkzoekenden achter met het gevoel dat ze niets meer waard zijn.

Geert Van Hootegem en Robert Crivit stellen in hun artikel: “Bij andere leeftijdsgroepen of generaties is er veel meer aandacht voor de diversiteit maar niet zo bij ouderen. Daar volstaat de leeftijd blijkbaar als kenmerk. Toch verschilt de situatie van oudere werknemers op de arbeidsmarkt onderling zeer sterk naar gelang ieders uitgangs-, loopbaan en levensloopsituatie”.[2] Door de babyboom na de Tweede Wereldoorlog was er een grote instroom aan arbeidskrachten wat er toe leidde dat oudere werknemers vroegtijdig uitstroomden. De huidige krapte op de arbeidsmarkt liet zich al lang voorspellen, maar toch is het probleem steeds voor zich uit geschoven en nu is er paniek. In gespreide slagorde worden ouderen nu gemobiliseerd, wat leidt tot een verlenging van de loopbaan en een toename van het aantal oudere werknemers.

Tegelijkertijd is er ook een toename van oudere werkzoekenden, zeker bij de 60-plussers. Tussen 2004 en 2018 is de werkloosheid bij 60-plussers gesteven van 4% naar 11% terwijl die bij andere leeftijdsgroepen daalt. Ze hebben ook aanzienlijk minder kans om aangeworven te worden. Slechts 18% van de werkzoekenden tussen 60 en 64 vond in 2018 een nieuwe job, bij de 45- tot 49-jarigen was dat bijna 82%. Dit doet uitschijnen dat er sprake is van leeftijdsdiscriminatie op de arbeidsmarkt, anders zouden de cijfers over de verschillende leeftijden gelijklopend moeten zijn.

Mensen langer aan het werk houden is één ding, maar er lijkt dus wel een structureel probleem te zijn wanneer je als 60-plusser op zoek gaat naar een nieuwe job en al helemaal wanneer je werkloos wordt. Het artikel in De Morgen bevat enkele tips voor de 60-plusser die op zoek gaat/moet naar een nieuwe job. Jammer genoeg vertrekken deze goedbedoelde tips vanuit vooroordelen over de oudere werkzoekende, ook hier wordt de hele leeftijdsgroep over dezelfde kam geschoren. Een van de tips is: ‘probeer niet te concurreren met de jeugd op het vlak van snelheid’[3]. Dit bevestigt het cliché dat ouderen trager zijn, terwijl ze door hun ervaring misschien net productiever zijn dan jongere collega’s. Een andere tip is om aan te tonen dat je vlot overweg kan met Excel, ook al heb je pas op latere leeftijd met het programma leren werken. Ook hier geldt dat leeftijd niets zegt over de vaardigheid om met een bepaald computerprogramma te kunnen werken.

Historisch is het zo gegroeid dat iedere werknemer in een bedrijf hetzelfde moest kunnen en willen en iemand die om welke reden dan ook niet in dat plaatje paste, werd geweerd. Door de krapte op de arbeidsmarkt en de vergrijzing is dit systeem niet langer houdbaar, maar de samenleving slaagt er niet in om met die diversiteit in competenties en motivaties om te gaan. Het wordt tijd om werk te maken van een arbeidsmarkt waarin iedereen, jong en oud, naar waarde geschat wordt en verschillende generaties niet langer als concurrenten voorgesteld worden.

Bronnen:

De Vos, I. (2023, 6 augustus). Leeftijd grootste bron van discriminatie op arbeidsmarkt: ‘110 sollicitaties stuurde ik. Uiteindelijk nam ik werk aan op 140 km van huis’. De Morgen. Geraadpleegd op 7 augustus 2023, van https://www.demorgen.be/nieuws/leeftijd-grootste-bron-van-discriminatie-op-arbeidsmarkt-110-sollicitaties-stuurde-ik-uiteindelijk-nam-ik-werk-aan-op-140-km-van-huis

Schillewaert, N. en Grommen, S. (2023, 10 juli). Federale regering bereikt akkoord over pensioenhervorming: dit verandert voor jou. VRT NWS. Geraadpleegd op 7 augustus 2023, van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/07/10/pensioenhervorming/

Van Hootegem, G. en Crivit, R. (2023). Is grijs het nieuwe goud? Wie werkt er nog (of niet meer) na 60? In J. Vranken, P. De Decker, D. Verté en R. Crivit (red.), Ongehoord en ongezien. Hoe Vlaanderen vergrijst (pp. 107-124). Gompels&Svacina.

[1] Schillewaert en Grommen, 2023
[2] Van Hootegem en Crivit, 2023, p. 107
[3] De Vos, 2023