Alle ouderen zijn hetero
Ook holebi-senioren hebben recht op een veilige en inclusieve omgeving.
Dit is een denkfout
Als naar schatting 10% van de bevolking past onder de LGBTQ+-vlag, dan besef je dat niet alle ouderen hetero zijn.
Als samenleving is het belangrijk om ook voor holebi-senioren een veilige en inclusieve omgeving te bieden.
Alle ouderen zijn hetero
Als je weet dat naar schatting 10% van de bevolking past onder de LGBTQ+-vlag, dan besef je dat niet alle ouderen hetero zijn. Net als ieder ander individu zijn LGBTQ+-ouderen divers in hun ervaringen, persoonlijkheid en levensstijl.
Zij kunnen echter wel te maken krijgen met specifieke uitdagingen in verband met hun leeftijd en seksuele geaardheid die hetero ouderen niet kennen. Het is belangrijk om ook voor hen een veilige en inclusieve omgeving te bieden.
LGBTQ+-ouderen in onze samenleving
Oudere holebi's zijn vaak een vergeten groep in onze samenleving. Homokoppels of lesbiennes zijn ondertussen voor velen een vertrouwder beeld geworden. Je ziet ze vaker hand in hand lopen op straat en ook in tv-feuilletons duiken ze vaker op. Toch blijven oudere holebi's onzichtbaar. Alsof de maatschappij er niet bij stil staat dat holebi zijn niet iets is van alleen jongeren. Zowel diegenen die vroeger op de barricade stonden als diegenen die “er niet te koop mee lopen” worden een dagje ouder. En dat heeft gevolgen.
Zich niet welkom voelen
Uit een rondvraag die Çavaria, de koepel van Vlaamse en Brusselse holebiverenigingen, een decennium geleden organiseerde, bleek dat veel holebi-ouderen zich niet welkom voelen in rust- en verzorgingstehuizen vanwege hun geaardheid. Omdat ze bang zijn dat ze geen vrienden zullen maken als de andere bewoners hun geaardheid kennen, zullen ze zich bijgevolg niet snel outen als ze in een rusthuis belanden.
In het woonzorgcentrum wordt men vaker geconfronteerd met mentaliteiten uit de periode waar de Kerk haar invloed zwaar liet gelden. Volgens het katholieke geloof is homoseksualiteit een onnatuurlijk gegeven en vaak wordt het beschouwd als een ziekte. Mensen die nog onder die morele invloed opgroeiden, bevolken vandaag in belangrijke mate de woonzorgcentra.
"Zeventigers en tachtigers zijn opgegroeid in een tijd en een samenleving waarin seksualiteit, intimiteit en relatievorming taboe waren, a fortiori homoseksualiteit of transgenderisme."
Maggy, covoorzitster vzw Rainbow Ambassadors
Een verdoken fenomeen
Homoseksualiteit is nog steeds een verdoken fenomeen in de ouderenzorg. Gezien de 10% (zie hierboven) is het meer dan waarschijnlijk dat er in serviceflats en wzc’s holebi-ouderen wonen.
Daarom leveren sommige wzc’s en rvt’s vandaag inspanningen rond dit thema, bijvoorbeeld door er in hun eigen media over te communiceren. Die inspanningen halen resultaat, maar blijven noodzakelijk. "We zien namelijk in de praktijk dat nog heel wat ouderen zich eraan storen dat homoseksualiteit bespreekbaar wordt gemaakt. Omdat ze eigenlijk niet weten wat het is? Het heeft wellicht eerder met onwetendheid dan met onwil of homofobie te maken," zegt Florent Bex van het Antwerpse dienstencentrum Ten Gaarde.
Sensibiliseren zorgpersoneel
Ook het verzorgend personeel stelt niet alle holebi-ouderen op hun gemak. Veelal wordt er over ouderen nog steeds vanuit stereotiepe denkbeelden gedacht, in de opleidingen wordt er te weinig of zelfs geen aandacht besteed aan de seksuele diversiteit van ouderen of zelfs aan seksualiteit tout court. Dit zou een wake-up call moeten zijn voor hogescholen en andere onderwijsinstellingen die instaan voor het opleiden van de komende generaties zorgpersoneel.
Ook directies van woonzorgcentra stellen zich gereserveerd op en ontkennen in sommige gevallen zelfs dat er onder hun residenten holebi-ouderen zijn.
Zo'n sfeer en mentaliteit zorgt ervoor dat oudere holebi's zich genoodzaakt voelen een deel van zichzelf verborgen te houden en terug in de kast kruipen.
Vandaar dat een koepelvereniging als Çavaria pleit voor een brede sensibilisering rond het thema via onder meer een radiospot en het verspreiden van 5.000 affiches met daarop een lesbisch koppel in trefpunten voor senioren.
Nog veel werk aan de winkel, toch is er hoop
Er is nog veel werk aan de winkel opdat er in woonzorgcentra met respect, waardigheid en inclusiviteit omgegaan wordt met LGBTQ+-ouderen. Toch komen er meer en meer good practices.
Gent zet zich extra in voor LGBTQ+ senioren en ondertekent als eerste Belgische stad het manifest van Rainbow Ambassadors
Zo is er in alle woonzorgcentra en lokale dienstencentra van de stad een vertrouwenspersoon, en alle medewerkers kregen een aangepaste opleiding om met respect om te gaan met alle vormen van seksualiteit en geaardheid.
Zo wordt er almaar vaker geluisterd naar en wordt de expertise ingeroepen van organisaties als de Rainbow Ambassadors. Zij geven onder andere infosessies aan wie in de zorg werkt en aan toekomstige hulpverleners. Dat is nuttig, ook voor jongeren voor wie homoseksualiteit of transgenderisme intussen de normaalste zaak van de wereld is. Die jongere generatie schrikt vaak als ze oudere homo’s en lesbiennes horen vertellen over de horden die ze hebben moeten nemen in het verleden en over de tegenkantingen die ze nog altijd ervaren.
Informatie helpt niet alleen om weerstand door onwetendheid weg te nemen, het maakt ook tactvoller. "Wij kunnen wel een vermoeden hebben dat x of y gay is," zegt Ann Vanlerberghe, stafmedewerker communicatie van wzc Domino, "en dan zullen wij hem of haar perfect erkennen in dat deel van zijn of haar identiteit, maar het is niet aan ons om zelf iemand uit de kast te halen."
Ann, stafmedewerker communicatie wzc Domino, Gent
Als samenleving is het in het belang van iedereen dat we respectvol en inclusief handelen. We dienen de specifieke behoeften en uitdagingen van oudere LGBTQ+-personen te erkennen en aan te pakken om ervoor te zorgen dat ook zij kunnen blijven zijn wie ze zijn. Laat mensen oud worden met hun eigenheid intact.
Bronnen:
https://rainbow-ambassadors.be/wp-content/uploads/2020/11/brochureRBA.pdf
https://www.standaard.be/cnt/dmf20221117_96379798
https://www.standaard.be/cnt/is3hf1fa
https://www.transgenderinfo.be/nl/zorgverleners/ouderenzorg/trans-ouderen-woon-en-dienstencentra
